چاپ

دیباچه: چاپ؛ یعنی تمدن؛ یعنی پیشرفت؛ یعنی عامل رشد و شکوفایی و گسترش و حفظ علم و فرهنگ و ادب؛ صنعتی که گذشته رابه حال و حال را به آینده پیوند داده است. صنعت چاپ در طی دهه‌های اخیر با رشد و گسترش روزافزونی روبرو بوده است؛ بویژه در طول دهه 80 که انقلاب چاپ الکترونیک، موج شدیدی در دیجیتالی کردن فرآیندهای صنعت چاپ ایجاد کرد. در واقع دیجیتالی شدن هنرهای گرافیکی، پتانسیل‌های بیشتری را در صنعت چاپ نمایان ساخته است. نوآوری‌های جدید و مهم در عرصه فن‌آوری دیجیتال، باعث کوتاه شدن مسیر انتقال و تکامل صنعت چاپ از مهارت‌های اولیه و فعلی آن به سوی فن‌آوری‌های جدید شده است. سیستم‌های چاپ دیجیتالی، دستگاه‌های چاپ با قابلیت‌ چاپ مستقیم تصاویر، فن‌آوری چاپ غیرضربه‌ای، چاپ در زمان نیاز و ...، همگی نشان دهنده تجهیزات و امکانات جدید و بازارهای جدید صنعت چاپ است. از همین‌رو امروزه صنعت چاپ را نمی‌توان همچون گذشته به روش استاد و شاگردی فرا گرفت و لازم است مدیر یک چاپخانه یا ناظر چاپ، این صنعت مهم و حیاتی را که هم جنبه فنی و هم جنبه هنری دارد، به صورت آکادمیک بیاموزد.وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بر پایه همین نیاز، در سال گذشته، رشته چاپ را به عنوان یکی از رشته‌های گروه آزمایشی هنر در دانشگاه هنر ارائه کرد.در رشته چاپ، دانشجویان با سه مرحله پیش از چاپ، چاپ و پس از چاپ آشنا می‌شوند و در نهایت می‌توانند یک محتوای گرافیکی یا بصری را بر روی یک محصول فیزیکی پیاده سازند. به عبارت دیگر، فارغ‌التحصیل این رشته در مرحله قبل از چاپ؛ یعنی مرحله‌ای که طراح آماده چاپ می‌شود، با طراح‌ همکاری می‌کند تا طرحی مناسب برای چاپ ارائه دهد؛ زیرا برخی از اوقات یک گرافیست، طرحی را ارائه می‌دهد که روی کاغذ یا کامپیوتر بسیار جالب است، امّا پیاده‌سازی آن یا عملی نیست یا مقرون به صرفه نمی‌باشد و یا در زمان کوتاه موردنظرِ مشتری، امکان‌پذیر نیست. دانش‌آموخته این رشته در مرحله چاپ نیز می‌داند که چگونه پارامترهای مختلف را رعایت کند تا قدم به قدم کار با کیفیت مطلوب تولید شود و ضمن رعایت کیفیت و راندمان بالا، زمان آماده‌‌سازی کاهش یافته و از ضایعات جلوگیری گردد و با کمترین هزینه به نیازهای متنوع مشتریان پاسخ داده شود.
موقعیت‎ شغلی در ایران:
فارغ‌التحصیل این رشته در مرحله پس از چاپ نیز به مجموعه فعالیت‌های متنوع این مرحله از جمله ورنی زنی، سلفون کشی، دایکات،‌ برش، قالب‌سازی، طلاکوبی و مواد مصرفی آنها مدیریت و نظارت دارد.
توانایی‎های لازم :
در تمام کشورهای دنیا، دپارتمان‌های چاپ در دانشکده‌های هنری قرار دارد؛ زیرا آنچه دانشجویان در رشته چاپ می‌آموزند،‌ ساخت ماشین‌آلات چاپ نیست که در دانشکده‌های فنی آموزش داده ‌شود. کارشناس چاپ می‌آموزد که چگونه فرآیند تولید یک کار چاپی از مرحله قبل از چاپ؛ یعنی مرحله‌ای که طرح مشخص می‌شود تا مرحله پایان چاپ و هنگامی که کار برای توزیع آماده می‌شود، بخوبی انجام گیرد؛ کاری که نیاز به آشنایی با طراحی و گرافیک دارد؛ یعنی مدیر یک چاپخانه هنگامی که یک طرح به او ارائه می‌شود، باید بتواند طرح را درک کرده و با آن ارتباط برقرار کند. به عبارت دیگر، فارغ‌التحصیل این رشته باید با فارغ‌التحصیلان سایر رشته‌های هنری زبان مشترک داشته باشد. اما این به معنای آن نیست که چاپ یک رشته ‌هنری است. چاپ مجموعه‌ای از هنر و صنعت است و دانشجویان هر پنج گروه آزمایشی در صورت علاقه‌مندی به فرآیند چاپ و داشتن یک پایه هنری می‌توانند در این رشته موفق شوند. 
موقعیت شغلی در ایران :
فارغ‌التحصیلان رشته چاپ‌ با شناخت خصوصیات هر یک از سیستم‌های چاپی و تقدم و تأخر عملکرد هر یک از آنها،‌ تأثیر بسزایی در کیفیت محصولات چاپی و در نهایت در پیشبرد توسعه اجتماعی خواهند داشت؛ زیرا صنف چاپ به عنوان صنعت میان رشته‌ای، به نحوی با همه فرآوری‌‌های صنعتی و محصولات کشاورزی و نیز بازاریابی داخلی و خارجی و همچنین تمام جنبه‌های توسعه اجتماعی سر و کار دارد و در واقع یکی از پایه‌های مهم موفقیت در رشته‌های یاد شده و جنبه‌های مختلف حیات جامعه است.به عبارت دیگر، فارغ‌التحصیلان چاپ می‌توانند در عرصه‌های مختلف صنعتی و فرهنگی حضور فعالی داشته باشند. برای مثال در سال تحصیلی 84- 83 تعداد 797 عنوان کتاب درسی با شمارگان بیش از 167 میلیون جلد چاپ شد و در اختیار دانش‌آموزان قرار گرفت. بدون شک فرآیند چاپ این کتاب‌ها که اکثراً تمام رنگی بوده و هر ساله تا حدودی نیز تغییر می‌کنند، بسیار پیچیده و تخصصی است و نیاز به مدیران تولید و کارشناسان متخصص چاپ بسیار ماهر و با تجربه دارد. چون فرآیند چاپ باید به گونه‌ای انجام گیرد که در کوتاهترین زمان و با کمترین هزینه، کتاب‌ها بدون غلط، با کیفیت بالا و یکسان و در تیراژ میلیونی چاپ شود.همچنین می‌توان به چاپ روزنامه‌ها و نشریات کثیرالانتشار اشاره کرد که یک کار صنعتی است. ناظران چاپ این گونه رسانه‌ها و همچنین مدیران چاپخانه‌ها باید متخصص رشته چاپ باشند تا چاپخانه‌ها بهترین بازدهی را داشته باشند. نیازی که در حال حاضر نیزکاملاً احساس می‌شود. 
درس‌های این رشته در طول تحصیل:
دروس پایه:
ریاضیات و آمار، شیمی عمومی، طراحی پایه، فیزیک، مبانی کامپیوتر و اینترنت، مبانی هنرهای تجسمی، رسم فنی عمومی و پرسپکتیو، روش تحقیق، عکاسی پایه، آشنایی با هنر و تمدن ایران، آشنایی با هنر و تمدن جهان
دروس اصلی:
کارگاه عکاسی رنگی، کارگاه گرافیک، گرافیک کامپیوتر، صفحه‌آرایی، طراحی بسته‌بندی، طراحی و چاپ اوراق بهادار، کارآموزی،
دروس تخصصی:
آزمایشگاه مواد، تاریخ فناوری چاپ، استاندارد‌شناسی صنعت چاپ، مروری بر روش‌های چاپ، زبان تخصصی، تکنولوژی بسته‌بندی، تکنولوژی صحافی، کارگاه چاپ افست، لیتوگرافی، شناخت کاغذ و مرکب، اقتصاد چاپ و بازاریابی چاپ، قوانین و مقررات چاپ، کارگاه چاپ دیجیتال، کارگاه چاپ فلکسو، کارگاه چاپ گراور، کارگاه چاپ سیلک اسکترین، طرح و رساله.
منبع: کتاب آشنایی با رشته های دانشگاهی سازمان سنجش آموزش کشورتالیف خانم فیروزه سودایی ونرم افزار سامان رشته ی سازمان سنجش