زبان وادبیات عربی
دیباچه: از همان زمان که ایرانیان دروازه‌های خود را بر روی سپاهیان عرب گشودند و با آغوش باز اسلام را پذیرفتند، بدون هیچ تعصبی و با شور و نشاط و علاقه‌ای فوق‌العاده به فراگیری، ضبط و تدوین زبان و ادبیات عرب پرداختند،زیرا ایرانیان مانند همه مسلمانان پاک نهاد دیگر، زبان عربی را زبان قوم عرب نمی‌دانستند بلکه به این زبان به عنوان زبان قرآن و زبان بین‌المللی اسلام ارج می‌نهادند تا جایی که به گفته بسیاری از مورخان و ادیبان، خدمات ایرانیان به زبان عربی بیش از خود اعراب به این زبان بوده است. مردم کشور ما امروزه بیش از گذشته نیاز به آشنایی با زبان و ادبیات عربی دارند چرا که عربی زبان اول جهان اسلام و زبان فرهنگ و تمدن بیشتر کشورهای مسلمان است و ما برای اتحاد، همدلی و همزبانی با جهان اسلام و بهره‌گیری از منابع اصلی اسلامی و تحقیقاتی که در این زمینه انجام می‌شود همچنین تسلط بر زبان و ادبیات فارسی که از زبان و ادبیات عربی بسیار تأثیر پذیرفته است، باید به زبان و ادبیات عرب مسلط باشیم. از همین رو در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشورمان رشته زبان و ادبیات عربی ارائه می‌شود.
دانشجوی زبان و ادبیات عربی با تاریخ ادبیات عرب، متون مختلف نظم و نثر دوره‌های مختلف، فن ترجمه از عربی به فارسی و بالعکس، علوم بلاغی و عروض و قافیه درزبان و ادبیات عرب آشنا می‌شود. به همین دلیل رشته زبان و ادبیات عربی در دانشگاه‌ها با کتاب عربی که در آموزش و پرورش تدریس می‌شود تا حدودی متفاوت است چون در مدارس، عربی بیشتر درس قواعد و صرف و نحو است و تا حدودی نیز دانش‌آموزان علوم انسانی بلاغت زبان عربی را مطالعه می‌کنند اما در دانشگاه به زبان و ادبیات عربی به عنوان یک رشته تخصصی نگاه می‌شود و دانشجویان با دروس متفاوتی از جمله:
تاریخ ادبیات عرب در دوره‌های مختلف اعم ازتاریخ ادبیات عصر جاهلی، عصر اموی، عصر عباسی، دوره انحطاط و دوره معاصر، متون نظم ونثر در دوره‌های مختلف تاریخی، ادبیات تطبیقی، نامه‌نگاری و خلاصه‌نویسی، مکالمه، انشا و فن ترجمه آشنا می‌شوند.
توانایی‌های لازم :
علاقه و انگیزه در رشته زبان و ادبیات عربی مثل سایر رشته‌ها حرف اول را می‌زند. همچنین دانشجوی زبان و ادبیات عربی باید به ادبیات فارسی و زبان عربی تسلط نسبی داشته باشد و در کنار این توانمندی‌ها اگر به زبان عربی به عنوان زبان وحی نگاه کند، با عشق و علاقه بیشتری رشته تحصیلی خود را ادامه می‌دهد. زبان و ادبیات عربی تنها رشته زبان‌های خارجه است که فقط از داوطلبان گروه علوم انسانی دانشجو می‌پذیرد. زیرا زبان و ادبیات فارسی و عربی وامدار یکدیگر هستند و این دو زبان چنان درهم آمیخته‌اند که بسیاری از استادان و ادیبان ما معتقدند زبان عربی یک زبان بیگانه نیست و از همین رو در اکثر دانشگاه‌ها رشته زبان و ادبیات عربی در کنار رشته زبان و ادبیات فارسی در دپارتمان دانشکده ادبیات قرار دارد. البته به اعتقاد کارشناسان، زبان عربی باید یک آزمون اختصاصی داشته و داوطلبان تمامی گروه‌های آزمایشی اجازه شرکت در این آزمون را داشته باشند، چون گاهی اوقات یک داوطلب ریاضی و فنی نیز به رشته زبان و ادبیات عربی علاقه‌مند است و مایل است در کنار رشته‌های علوم پایه یا فنی، این رشته را نیز انتخاب کند.
موقعیت شغلی در ایران :
علاوه بر تدریس در آموزش و پرورش و مؤسسات خصوصی یک فارغ‌التحصیل توانمند رشته عربی می‌تواند به پژوهش و تحقیق در زمینه زبان و ادبیات عربی بپردازد. یکی از مهمترین و اساسی‌ترین مراکز جذب فارغ‌التحصیلان این رشته نیز وزارت آموزش و پرورش است. همچنین فارغ‌التحصیلانی که زبان عربی را خوب فرا گرفته‌اند، می‌توانند در آزمون‌های اداره فنی قوه قضائیه شرکت کرده، در صورت موفقیت به عنوان مترجم رسمی دادگستری مجوز تأسیس دارالترجمه را بگیرند. البته دایره این کار بسیار محدود است و هر ساله قوه قضائیه به تعداد محدودی از متقاضیان مجوز می‌دهد. افرادی نیز که مایلند جذب مشاغل آزاد شوند ، می‌توانند به ترجمه کتاب‌های عربی بپردازند. چون بازار کتاب ما نیاز مبرمی به مترجمانی دارد که به زبان عربی و کار ترجمه مسلط باشند.
درس‌های این رشته در طول تحصیل :
دروس تخصصی :
آزمایشگاه، صرف ، نحو، ترجمه و تجوید قرآن کریم، روش تحقیق و مأخذشناسی، مکالمه ، تمرین صرف و نحو، متون حدیث، ادب متعهد اهل‌بیت، روزنامه‌ها و مجلات عربی، ادب سیاسی در دوره اسلام، قرائت متون عرفانی ، ادبیات تطبیقی، فن ترجمه، انشاء ، علوم بلاغی ، زبان خارجی تخصصی ، متون نهج‌البلاغه، ترجمه از عربی به فارسی و بالعکس، عروض و قافیه، فقه‌اللغه، قرائت متون تفسیری قرآن کریم ، نامه‌نگاری و خلاصه‌نوسی، نقد ادبی، متون نظم و نثر از سقوط بغداد تا عصر حاضر، تاریخ ادبیات از سقوط بغداد تا عصر حاضر، متون نظم و نثر دوره عباسی اول ، تاریخ ادبیات دوره عباسی اول ، متون نظر و نثر دوره عباسی دوم ، تاریخ ادبیات دوره عباسی دوم، متون نظم و نثر دوره اندلس، متون نظم و نثر دوره معاصر ، تاریخ و ادبیات دوره معاصر ، متون نظم و نثر عربی در ایران از آغاز تا سقوط بغداد، متون نظم و نثر عربی در ایران از سقوط بغداد تا دوره معاصر، تاریخ ادبیات از دوره جاهلی تا پایان دوره اموی ، متون نظم و نثر از جاهلی تا پایان دوره اموی.
منبع: کتاب آشنایی با رشته های دانشگاهی سازمان سنجش آموزش کشورتالیف خانم فیروزه سودایی ونرم افزار سامان رشته ی سازمان سنجش
